امروزه شبکه‌های اجتماعی بخشی از زندگی ما به شمار می‌رود. اکثر کاربران اینترنت در یک یا چند شبکه اجتماعی فعالیت دارند. تعداد زیادی از این شبکه‌ها به صورت عمومی عمل می‌کنند. کاربران معمولاً عکس‌ها و وقایع روزمره خود که احساس می‌کنند برای دیگران جالب است به اشتراک می‌گذارند. همچنین بسیاری از ورزشکاران و هنرمندان، کاربران این شبکه‌ها هستند که از این فضا جهت ارتباط با طرفدارانشان بهره می‌برند.

در این بین برخی از شبکه‌های اجتماعی با هدفی خاص ساخته شده‌اند و کاربران این شبکه‌ها معمولاً قشر خاصی از مردم جهان هستند. از این جمله می‌توان به شبکه‌های اجتماعی علمی و پژوهشی اشاره کرد که مخاطبان این شبکه‌ها عموماً دانشجویان، اساتید و شرکت‌ها هستند. این شبکه‌ها بستری جهت برقراری ارتباط در جوامع علمی فراهم می‌کنند. بسیاری از دانشجویان و اساتید، مقالات و سایر فعالیت‌های تحقیقاتیشان را در این شبکه‌ها به اشتراک می‌گذارند.

از جمله مهم‌ترین مزایای این شبکه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱- برقراری ارتباط با اساتید داخلی و خارجی: شاید یکی از آسان‌ترین راه‌ها برای پیدا کردن اساتیدی که در حوزه تحقیقاتی شما فعالیت دارند، استفاده از این شبکه‌های اجتماعی است. به کمک این فضا به راحتی می‌توان با این اشخاص ارتباط برقرار کرد و فعالیت‌های علمی آن‌ها را رصد نمود. این شبکه‌ها اطلاعات تماس این افراد را در اختیار شما قرار می‌دهد و شما می‌توانید درباره ریسرچ و مقالات آن‌ها سوالات خود را بپرسیید.

۲- رفع مشکلات در فضای پرسش و پاسخ: قطعاً افرادی که در حال فعالیت بر روی یک کار تحقیقاتی هستند، در طول پژوهش خود با مشکلات فراوانی مواجه خواهند شد. در این سایت‌ها، صفحاتی جهت پرسش و پاسخ افراد ایجاد می‌شود. مثلاً صفحه یا گروهی جهت ارائه اطلاعات کاربران درباره یک نرم‌افزار خاص ایجاد می‌شود و کاربرانی که در کار تحقیقاتیشان از آن نرم‌افزر استفاده می‌کنند، می‌ توانند اشکالات خود را مطرح کنند تا سایر افراد به آن‌ها پاسخ دهند.

۳- انجام تحقیقات مشترک با اساتید مختلف: یکی از مهمترین کاربردهای این شبکه‌های اجتماعی، ایجاد فرصت تحقیق و پژوهش با سایر افراد در سراسر دنیا است. با عضویت در این شبکه‌ها می‌توانید مقالات خود را در معرض دید میلیون‌ها نفر قرار دهید. در این بین ممکن است یک نفر با مطالعه مقالات شما علاقه‌مند به فعالیت پژوهشی شما شود و به شما پیشنهاد همکاری بدهد.

در ادامه قصد داریم مهم‌ترین شبکه‌های اجتماعی که در این زمینه فعالیت دارند را معرفی نماییم:

۱- شبکه اجتماعی لینکدین www.linkedin.com :

شبکه اجتماعی حرفه‌ای لینکدین یکی از پرطرفدارترین شبکه‌های اجتماعی علمی به شمار می‌رود. این شبکه در دسامبر ۲۰۰۲ ایجاد شد و در می ۲۰۰۳ شروع به کار کرد. لینکدین درواقع یک سرویس شبکه اجتماعی تجاری به شمار می‌رود. کاربران این شبکه تنها دانشجویان و اساتید نیستند؛ بلکه بسیاری از استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های برزرگ دنیا در این شبکه اجتماعی فعالیت دارند. این شبکه بستری را برای شرکت‌ها ایجاد می‌کند تا مدیران و کارمندان شرکت‌های مختلف با هم در ارتباط باشند. شعار این شبکه این است که در آنچه انجام می‌دهید بهترین باشید.

۲- شبکه اجتماعی ریسرچ‌گیت www.researchgate.net :

شبکه اجتماعی ریسرچ‌گیت یک شبکه جهت برقراری ارتباط ما بین پژوهشگران، دانشمندان، اساتید و دانشجویان است. این وبگاه در سال ۲۰۰۸ در شهر بوستون ایالات متحده افتتاح شد. بیشتر فعالیت این شبکه در زمینه پژوهشی است و بر خلاف شبکه لینکدین در زمینه کسب و کار فعالیت کمتری دارد. این شبکه به دلیل امکاناتش، نزد کاربران ایرانی دارای مقبولیت بالایی است. برای عضویت در این شبکه نیازمند به یک ایمیل دانشگاهی معتبر هستید. در غیر این صورت شما نمی‌توانید به عضویت این سایت درآیید. این موضوع به کاربران این اطمینان را می‌دهد که استفاده کنندگان این شبکه افراد دانشگاهی هستند.

۳- شبکه اجتماعی آکادمیا www.academia.edu :

این شبکه اجتماعی در سال ۲۰۰۸ توسط ریچارد پرایس راه‌اندازی شد. دسترسی به این شبکه برای همگان آزاد است و می‌توان به مقالات محققان مختلف در سراسر جهان دسترسی پیدا کرد. شما می‌توانید به کمک این وبگاه، کلیه فعالیت‌های پژوهشی و مقالات خود را در معرض دید سایر محققان قرار دهید.

۴- گوگل اسکولار www.scholar.google.com :

یکی از بهترین و قوی‌ترین پایگاه‌ها جهت پیدا کردن مقالات، استفاده از سایت گوگل اسکولار می‌باشد. این پایگاه این امکان را به کاربران می‌دهد تا کلیدواژه مدنظرشان را جستجو کنند و کلیه مقالات مربوط به آن را بیابند. همچنین می‌توان با جستجوی اسم اساتید و دانشجوها، پروفایل آنها را مشاهده نمود. یکی از مزایای این سایت اطلاعاتی است که از سطح پژوهشی هر فرد در اختیار کاربران قرار داده می‌شود. این شاخص با معیار h index نشان داده می‌شود. هرچه h index  یک پژوهشگر بیشتر باشد بیانگر این است که تعداد ارجاعات به مقالات او بالاست که این بسیار حائز اهمیت است.